Merwede LAB: een vliegwiel voor toekomstbestendige gebiedsontwikkeling

De ontwikkeling van de Utrechtse stadswijk Merwede onderscheidt zich door de omvang en langere ontwikkelingsduur, waardoor innovatie cruciaal is. Merwede LAB speelt hierin een sleutelrol als innovator en verbindende factor tussen vastgoedpartijen, de gemeente en toekomstige bewoners. Mirjam Schmüll, programmamanager bij Merwede LAB, belicht de impact van sociaal-duurzame innovatie en procesinnovatie in deze unieke gebiedsontwikkeling.

De noodzaak van innoveren bij meer complexiteit in gebiedsontwikkeling

In grote gebiedsontwikkelingen zoals Merwede is innovatie essentieel. Mirjam: “Een ding wat we zeker weten is dat de toekomst er anders uitziet dan we nu kunnen voorspellen. Innovatieruimte is daarbij noodzakelijk om mee te bewegen met veranderende behoeftes en nieuwe ontwikkelingen. Tijdens het ontwikkelproces kom je veel obstakels tegen.” Zo brengt het autovrije aspect van Merwede nieuwe uitdagingen met zich mee. Hoe gebruik je een groot deel van de begane grond voor fietsenstalling zonder de sociale cohesie aan te tasten? Hoe zorg je dat de fietsenstalling juist een plek wordt om te ontmoeten in plaats van een donker hol?

"Een ding wat we zeker weten is dat de toekomst er anders uitziet dan we nu kunnen voorspellen. Innovatieruimte is noodzakelijk om mee te bewegen met veranderende behoeftes en nieuwe ontwikkelingen."

Samenwerken aan schaalbare en duurzame standaarden

Merwede LAB speelt een belangrijke rol in het vinden van toepasbare innovaties om de ambitieuze, duurzame doelstellingen van Merwede waar mogelijk te verbeteren. Het is een gezamenlijk initiatief van de gemeente Utrecht en de projectontwikkelaars. Ze zoeken in het LAB naar integrale oplossingen die bijdragen aan vier programmalijnen: gezond stedelijk leven, social design, circulair bouwen en duurzame energie. Mirjam: “We werken samen met gemeente en ontwikkelaars om innovatieve kennis toe te passen in de ontwikkeling van Merwede. Zo willen we nieuwe, schaalbare en duurzame standaarden creëren voor de toekomstige bewoners en de planeet.”

Direct toepasbare sociale en duurzame innovaties

Merwede LAB heeft sinds de start al veel handreikingen gegeven. Er is bijvoorbeeld, in samenwerking met experts, een CO2 tool ontwikkeld waarin BENG en MPG worden gecombineerd om integraal op CO2 te sturen. Ook werken ze samen met een omgevingspsycholoog die meedenkt over innovaties binnen het social design. Bijvoorbeeld hoe je sociale cohesie kunt versterken in hoogbouw en hoe je bewoners meer eigenaarschap kan geven in het creëren van een leefbare buurt. De inzichten en innovaties worden direct toegepast in het ontwerp van stadswijk Merwede.

"Naast de ‘hardware’ moet je nadenken over de ‘software’. Dat betekent de juiste stakeholders betrekken en de juiste tools om innovatie en sociale cohesie te waarborgen."

Digitale infrastructuur voor versterken van sociale cohesie

Area of People vormt een integraal onderdeel van die sociale innovaties. Het community service platform van Area of People brengt bewoners en vastgoedeigenaren bij elkaar en biedt de digitale infrastructuur om efficiënt met elkaar te kunnen communiceren en samenwerken. Mirjam: “Het platform is een aanvulling op de offline interventies voor een veerkrachtige gemeenschap in Merwede. Naast de ‘hardware’ moet je nadenken over de ‘software’. Dat betekent de juiste stakeholders betrekken en de juiste tools om sociale cohesie te waarborgen.” Het betrekken van bewoners begint al tijdens de planontwikkelingsfase, zodat de wijk goed aansluit op de behoefte van bewoners.”

Area of People platform als start voor sociale interactie in de wijk

Mirjam: “Als je aan bewoners vraagt, wat maakt jouw leefomgeving toekomstbestendig? Dan zal het antwoord gaan over de groene omgeving waar je contact hebt met de buren en een fijne buurt waar kinderen kunnen spelen.” Het Area of People platform faciliteert die sociale interactie. Uniek is dat het platform vastgoed van verschillende eigenaren kan verbinden. Mirjam: “Zo zorgen we dat de bewoners van Merwede straks met elkaar in contact kunnen komen en dat we geen versnipperde gebouwen krijgen.” Het platform levert daarnaast waardevolle data inzichten in hoe je sociale waarde kan toevoegen tijdens de ontwikkeling en exploitatie.

"We zijn in Nederland soms goed om het wiel iedere keer opnieuw uit te vinden. Ik zou het tof vinden als we ook naar kennis met een circulaire bril kunnen kijken."

Krachten bundelen om duurzaamheidsambities te realiseren

Merwede LAB streeft er niet alleen naar om pionier te zijn op het gebied van sociaal en duurzaam ontwerp, maar ook op het gebied van procesinnovatie. Hoe kun je effectief samenwerken en innoveren in gebiedsontwikkeling? Wanneer doe je wat, waar steek je energie in en in welke fase van het proces? Een projectteam krijgt steeds meer eisen en randvoorwaarden, maar moet tegelijkertijd een product afleveren in een bepaalde tijd. Merwede LAB ondersteunt in deze uitdagingen door samenwerking en kennisdeling tussen de betrokken partijen te ondersteunen. Mirjam: “Er wordt nu zoveel gevraagd qua duurzaamheid. Dan heb je elkaar echt nodig. Door de vragen van vastgoedeigenaren te bundelen en van elkaar te leren kun je veel efficiënter werken.”

Merwede LAB: naar kennis kijken met een circulaire bril

Het opbouwen en hergebruiken van kennis speelt een belangrijke rol in de procesinnovaties van Merwede LAB. Op die manier willen ze bijdragen aan het sneller en effectiever verduurzamen van gebieden. Mirjam: “Ik zou gemeenten, ontwikkelaars en beleggers adviseren om ook naar kennis met een circulaire bril te kijken. We zijn in Nederland soms goed om het wiel iedere keer opnieuw uit te vinden. De inzichten die we met Merwede opbouwen kunnen anderen weer hergebruiken.”